پیام دهکردی: غفلت‌های نابخشودنی در تئاتر داشتیم
پیام دهکردی که این روزها در نمایش «مرد بالشی» بازی می‌کند با وجود خوشحالی‌اش از بازی در این اثر نمایشی از شرایط فعلی تئاتر بسیار اندوهگین و گله‌مند است.
این بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار تئاتر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار تاسف کرد: در چند سال اخیر یکی از بی‌بدیل‌ترین فرصت‌سوزی‌ها را در تئاتر شاهد بوده‌ایم و غفلت‌های بی‌پایانی داشته‌ایم که گناهی نابخشودنی است.
وی ادامه داد: هنرمندان بسیار ارزشمندی داریم که سرمایه‌های تئاتر ما هستند اما به راحتی آنها را کنار می‌گذاریم، کجای دنیا سرمایه‌هایشان را به این آسانی کنار می‌گذارند؟!
دهکردی با اظهار تاسف از شیوه مدیریت فرهنگی در چند سال اخیر ابراز عقیده کرد: هنرمند پر از حساسیت و شکنندگی است. وظیفه مدیران فرهنگی است که شرایط کار را برایش فراهم آورند. مگر ما چند هنرمند مانند نادر برهانی مرند، علیرضا نادری، محسن علیخانی و ... داریم؟! چرا آنان باید چندین سال از صحنه دور باشند. این دوری به نوعی نقطه ضعف مدیران فرهنگی ما است و آنان باید پاسخگو باشند.
بازیگر نمایش‌های«مرگ فروشنده» و «عشق‌لرزه» در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری اظهار امیدواری کرد: مدیران فرهنگی بعدی اشراف بیشتری نسبت به این مقوله داشته باشند تا سرمایه‌هایی را که به سختی به دست آورده‌ایم، به آسانی از دست ندهیم.
پیام دهکردی به ایسنا گفت: این دعا را با صدای بلند می‌گویم و امیدوارم مدیران فرهنگی بدانند فرهنگ همچون آب و غذا مهم است و از هر هزار نفری که به دنیا می‌آیند احتمالش خیلی زیاد است که در میان آنها فروشنده، دکتر، مهندس و ... پیدا شود اما تعداد اندکی به سمت هنر می‌روند و تعداد کمتری در جریان‌های هنری می‌درخشند بنابراین واجب موکد است برای همه مدیران که بدانند سرمایه‌های هنری بی‌شمار نیست و محدود است. بابت پرورش این سرمایه‌ها زمان، انرژی و هزینه صرف می‌شود تا یک جوان دانشجو بتواند به خالق اثر هنری تبدیل شود.
او تاکید کرد: بر مدیران فرهنگی واجب است این سرمایه‌ها را واکاوی کنند و شرایط کار را برایشان فراهم آورند.
بازیگر نمایش«سه‌گانه اورنگ» در این گفت‌وگو متذکر شد: مومنانه و با تمام سلول‌های وجودم و ایمان و اعتقادم می‌گویم تئاتر جریانی فرهنگ‌ساز و سرمایه‌ای بی‌بدیل برای هر کشوری است و آرزو دارم جریان‌های فرهنگی مملکت بپذیرند تئاتر و تئاتری‌ها دشمنان‌شان نیستند بلکه دلسوزان جامعه‌اند که از سر دلسوختگی می‌خواهند جامعه‌شان بهتر شود.
دهکردی با اظهار تاسف از شیوه‌های ممیزی در چند سال اخیرتصریح کرد: واژه‌ی ممیزی از تمیز می‌آید و امیدوارم مدیران فرهنگی به این فکر کنند که تعالی تئاتر به نفع همه ما است. جامعه‌ای که فرهنگ نداشته باشد، همه‌چیزش در چشم به هم زدنی مورد تهاجم قرار می‌گیرد. بنابراین به این موضوعات فکر کنید و بدانید زمانی که تئاتر به هنری محدود و عقیم تبدیل شود، باید منتظر باشیم فرهنگ مملکت در سراشیبی سقوط قرار بگیرد.
او در ادامه این گفتگو در پاسخ به این پرسش که امروزه تئاتر ما چقدر شرایط را برای بازیگران فراهم می‌کند که در نقش‌هایی متفاوت ظاهر شوند، توضیح داد: در روزگاری که به سر می‌بریم این فرصت بسیار اندک پیش می‌آید و تبدیل به دری نایاب شده است. فراهم آوردن این فرصت نیازمند مقدماتی است تا بازیگر بتواند نقش‌های متفاوت بازی کند.
دهکردی اضافه کرد: در وهله اول بازیگر باید زمان کافی داشته باشد. اما وقتی زمان تمرین بسیار محدود و شرایط اقتصادی بسیار نامناسب است، کارگردان‌ها ناچار می‌شوند سراغ بازیگری بروند که یا شخصیتشان به آن نقش نزدیک است یا در کارنامه کاری‌شان نقش‌های مشابهی دارند. در حالی که در گذشته کارگردان‌ها به دنبال نگاه و فرآیند جدیدی بودند.
وی گفت: از سوی دیگر جریان تولید آثار دسته‌اول مدام با مشکل روبرو می‌شود. ممیزی و شرایط نمایشنامه‌نویسی، خلاقیت آثار را کم می‌کند حتی نمایشنامه‌های خارجی هم با موانعی روبرو می‌شود. آنچه امروزه می‌بینیم، محصول شرایط حاکم بر تئاتر ما است. طبعا هم بازیگر و هم کارگردان ناچار است ناگزیر تن دهد تا موتور فعالیتش روشن باشد و افت نکند.
بازیگر نمایش«ملاقات بانوی سالخورده» ادامه داد: به واسطه این شرایط ایفای نقش‌های متفاوت توسط بازیگر بسیار دشوار شده در حالی که همه بازیگران مشتاق نقش‌های مختلف هستند اما چگونه می‌توان یک زرشک‌پلو خوشمزه ا در پنج دقیقه پخت؟! ما برای بازی در نقش‌های متفاوت زمان کافی نداریم.
او با قدردانی از شجاعت محمد یعقوبی در شیوه بازی گیری نمایش «مرد بالشی» افزود: جسارت محمد یعقوبی در برخورد با بازیگران این نمایش مثال‌زدنی است. او از ما خواست همه کارهای گذشته را کنار بگذاریم
دهکردی با ارائه توضیحاتی درباره شیوه تمرین و آماده‌سازی نمایش «مرد بالشی» ادامه داد: تمرین ما تا 2بعد از نیمه شب ادامه داشت و من تا نزدیک 6 صبح در پارک ایرانشهر به طور جداگانه تمرین می‌کردم. چون در شرایط فعلی که تئاتر ما به شدت مریض احوال است، متفاوت و شگفت‌انگیز بودن، انتظار بسیار بالایی است ولی درگذشته این اتفاق می‌افتاد.
بازیگر نمایش«رقص زمین» از شرایط فعلی تولید تئاتر اظهار تاسف کرد و ادامه داد: حلقه مفقوده تئاتر ما تفاوت بین تکنیسین و آرتیست‌بودن است، در گذشته رویکرد آرتیستیک بحث اصلی بود اما الان مطالبه کنونی بیشتر بر تکنیسین‌بودن متمرکز است و این در تمام حوزه‌های تئاتر دیده می‌شود.
او اظهار تاسف کرد: درشرایطی که محمد یعقوبی امکان اجرای نمایشنامه‌های خودش را ندارد، ناچار می‌شود سراغ متون خارجی برود. چون وقتی امکانات کافی نداریم، مطمئن‌ترین وسیله و کوتاه‌ترین راه را انتخاب می‌کنیم.
دهکردی در بخش دیگری از این گفت‌وگو همکاری با محمد یعقوبی را یکی از آرزوهایش دانست و گفت: سال‌ها بود هر دو مترصد این همکاری بودیم تا اینکه در نمایش «مرد بالشی» این اتفاق افتاد و خوشحالم که تجربه‌ای بسیار دوست‌داشتنی و دلچسب است.
او که در کارنامه بازیگری‌اش تجربه همکاری با بسیاری از کارگردان‌های مطرح تئاتر را دارد، اضافه کرد: کارکردن با هم‌نسلان بسیار جذاب است چون فضا و دردهایمان به یکدیگر نزدیک‌تر است و هر چه اشتراکات بیشتر باشد، سفر پرکشف و شهود خلق اثر هنری یگانه‌تر می‌شود.
این بازیگر با بیان اینکه خود را به طور کامل به کارگردان نمایش‌اش سپرده است، افزود: از یعقوبی خواستم تا با بی‌رحمانه‌ترین شکل کارم را نظارت کند و خود او نیز مانند من دغدغه‌ی بسیار داشت و سنگ تمام گذاشت. آقای یعقوبی تعبیر زیبای «پیام‌زدایی» را به کار برد و من هم کاملا به او اعتماد کردم چون در این سال‌ها اگر نقاط درخشانی درکارنامه‌ام است، زمانی است که سخت‌گیری عجیبی رخ داده بود و اصول برد خود را در خطرکردن می‌دانم.
او که در نمایش «مرد بالشی» نقش «توپولسکی» را بازی می‌کند، افزود: پذیرش این نقش برای بازیگری که جایگاهی برای خود پیدا کرده، ریسک بالایی است چون احتمال شکست دارد اما این ریسک را پذیرفتم و این سرآغاز اتفاق «پیام‌زدایی» بود.
دهکردی این نقش را بسیار متفاوت و سخت توصیف کرد و توضیح داد: بازی در این نقش نیازمند پوست‌اندازی جدیدی بود که ربطی به گذشته و پرسونای من ندارد و فرآیند دشواری داشتم چون لحظه لحظه این نقش ساخته شده و این اتفاق حاصل تلاش جمعی همه اعضای گروه است.
او خاطرنشان کرد: طبیعتا در فرآیندی که بازیگر امکان درخشش دارد، متن و نقش تاثیر بسزایی دارد.
دهکردی نمایشنامه «مرد بالشی» را یکی از بهترین متون چند سال اخیر دانست و تاکید کرد: این نقش آنچنان ظریف و هوشمندانه پرداخته شده که اگر در ایفای آن کم‌کاری صورت گیرد، کفران نعمت است.
وی در عین حال درباره دشواری بازی در نمایشنامه‌های خشن توضیح داد: هر انسانی که دارای قلب و شعور است از خشونت و کودک‌آزاری بیزار است و اگر قرار باشد در چنین نقشی بازی کند، به مراتب دشوارتر است چون نیاز به تعمق بیشتری دارد به ویژه برای بازیگری مانند من که از نظر احساسی بسیار شکننده‌ام و این مقوله برایم خیلی رنج‌آور است، نمی توانم بگویم در خلوت خود چقدر گریه کردم. بویژه از زمانی که پدر شده‌ام، این قضیه برایم خیلی سخت‌تر و جدی‌تر است اما به هر حال شغل ما است و باید بتوانیم آن را به انجام برسانیم.
وی درباره طنز شخصیت «توپلسکی» نیز گفت: اساسا هر نمایشنامه‌ای در گام نخست خود می‌گوید چگونه کارگردانی شود و هر نقشی هم خود می‌گوید چگونه بازی شود. نقش «توپلسکی» سرشار از ظرایف طنازانه است. البته اگر رویکرد کارگردان در تعارض با آن لطافت و طنازی بود، هرگز این ویژگی خود را نشان نمی‌داد. خوشبختانه محمد یعقوبی و آیدا کیخایی راهنمایی‌های ارزنده‌ای داشتند تا این رگه‌های طنز قوی‌تر و شیرین‌تر شود.
دهکردی در عین حال افزود: هرگز قصدم ایجاد ترس و خنداندن نبود. فقط می‌خواستیم شرایط واقعی‌تر باشد. ضمن اینکه زهرآگین کردن لحظه‌ها وقتی کمدی می‌شود، زهرش بیشتر می‌شود چون جایی است که دیگر تراژدی کاربرد ندارد. در عین حال این طنز مانند پاگردی است که مخاطب می‌تواند نفس راحتی بکشد ولی همه ما می‌دانیم عمق متن هرگز نباید گرفته شود و باید بتوانیم شخصیت‌هایی خلق کنیم که دارای پیشینه و عمق باشند.
به گزارش ایسنا، نمایش «مرد بالشی» نوشته مارتین مک‌دونا و کار مشترک محمد یعقوبی و آیدا کیخایی با بازی علی سرابی، پیام دهکردی، احمد مهران‌فرو نوید محمدزاده اجرا می‌شود. این نمایش هر شب راس ساعت 20:30 دقیقه در سالن شماره یک تماشاخانه ایرانشهر به صحنه می‌رود.
